VANTAGEM NO DEZVANTAGEM HARI KOOPERATIVA

PREVENE ELEISAUN ANTESIPADA

POUPA POVU NIA OSAN

Hakerek na’in:

Cesaltino  Alves  Ximenes

HP: 77409817/77012151

Aktual  Chefe  Gabinete Vice-Ministro do MCIA

Maluk leitores sira, ami foti “titulu Prevene Eleisaun Antesipada Poupa Povu nia Osan” nu’udar titulu artigu ba edisaun ohin nian ho konsiderasaun ba situasaun aktual ne’ebé ita Timor oan sira enfrenta dau-dauk iha Timor-Leste.

Situasaun agora iha Nasaun Timor-Leste komesa moras ona tamba bainhira Primeiro Ministro Atual Maun Boot Kay-Rala Xanana Gusmão hasai isu Remodelasaun nomos regignasaun husi V governo da RDTL. Hodi muda komposisaun estrutura V Governo.

Atu transforma no hamenus kiak  iha Rai doben Timor-Leste ida ne’e laos sobu ka monta estrutura Governo nian, maibe ho nasionalismu nebe forte nomos espirito de mudansas iha rekoperasaun vida povu nian nebe hetan estragus durante okupasaun husi kolonialismu sira nia ukun, liu husi Dezenvolvimentu nebe mehi tiha ona iha tempu registensia nia laran.

            Tempu agora seidauk to’o atu entrega poder ba gerasaun foun, agora presiza aprende hamutuk no halo pereparasaun laos implementasaun, gerasaun foun tenki aprende barak liu tan hosi gerasaun tuan hodi nune’e labele halo sala tan hanesan gerasaun tuan sira halo sala. Gerasaun tuan sira bele halo sala tamba uluk sira laiha assessor ruma atu fo hanoin ba sira hodi halo buat nebe los, maibe agora iha tempu ukun an ne’e gerasaun foun iha ona pesoal barak mak atu bele aprende hamutuk ho lideransa tuan.

Hanesan Vice-Ministro ataul do MCIA Sr. Abel Larisina iha nia palestra iha Distritus hotu-hotu nia (Abel Larisina) hateten katak: “ uluk iha registencia nia laran laiha ema ida atu hanorin ba ami gestaun ka estrategia ruma hodi halo funu hasoru invazaun maibe konsege liberta Rai Doben Timor Leste, ne’e hatudu katak Timor Oan sira mos bele maibe tenki aprende liutan hodi nune’e Implentasaun iha setor hotu – hotu bele sai perfeito liu duke antes”.

Maun Boot Kay-Rala Xanana tenki hanoin katak Timor Leste ne’e Liman rohan Maun Xanana nian tamba Dedikasaun durante Registensia nia laran liu  husi Luta ida nebe Naruk, Kleur no Fakar Ran, tamba ne’eduni sedu liu Maun Xanana Rezignaan husi kargu atual hodi entrega poder ba gerasaun foun, sira ne seidauk tempu. Bainhira Maun Xanana mak entrega sedu ba gerasaun foun ne signifika katak Maun Bot rasik hakarak Obra Maun Xanana nian la susesu maibe kontra fali palavra de orden  ida nebe sempre hateten iha publiku katak “Hamutuk ita Bele”. se bainhira Primeiro Ministro atual Sr. Kay-Rala Xanana Gusmão mak desidi an atu rezignaan bele rezulta ELEISAUN FOUN hodi deside Governu foun nebe atu lidera iha Sexto Governo, kuandu eleisaun foun mosu katak Governo tenki hasai tan Povu nia osan hodi fo Subsidiu ba Partidu Politika sira hotu-hotu hodi halo kampanha, ne hanesan ita gasta osan ba abó lafaek sira atu han.  Diak liu mak osan nebe iha hodi apoiu ba Dezenvolvimentu Nasional no apoiu Ekonomia Sosial  iha ita nia rai Doben ida ne’e. liu-liu iha area de Edukasaun, Saude nomos Agrikultura, area tolu refere maka konsege iha Timor Leste maka Sustenbilidades Komunidades Timor Leste garantia no sei latama iha risku Pobreza i Analfabetismo, no Liberta Povu lolos mak ida ne’e tuir prinsipiu Luta nain sira nian iha tempu registencia.

Kona ba saude Maun Bot Xanana nian,  estadu Timor Leste iha osan atu bele sustenta hanesan mos Membros do Governo sira seluk nebe hetan asistete diak husi Governo Timor Leste, Sr. Francisco Xavier, Primeiro Presidente da Republika de Timor Leste iha tinan 1975 sai hanesan sasukat ou referencia ida ba ita hotu atu sai serbidor ida nebe diak hodi serbi nia povu to’o mate iha serbisu fatin no la rekua ho razaun saude mak ladiak. Povu Timor Leste sei presiza Maun Xanana nia prezensa hodi serbi nafatin povu ida nebe Maun Xanana rasik liberta tiha ona  husi Kolonialista nia okupasaun durante 24 anus nia laran. Maibe kuandu Maun Xanana mak rezignaan duni, Povu Heroiku ida ne’e sei sai Pro no Kontra iha situasaun ida agora ne’e, hodi provoka mal situasaun hanesan 2006. Hau nudar Povu Maubere ain tanan nia oan hakribi komflitu no lakohi atu iha konflitu iha Rai Doben Timor-Leste.

Sei tempu para atu kaer pasta hanesan Primeiro Ministro da RDTL, ema hotu no mundu tomak hatene Maun Xanana nia Nasionalismu ba Rai Timor – Leste hodi sakrafisa nia an tomak hodi  defende Ilha Timor ne’e. agora Rai Linbertadu ona mas Povu mos tenki Liberta husi Kiak no Mukit hodi sai objetu ba dezenvolvimentu i goza liberdade total nebe povu hakarak, tamba ne’eduni  Maun Xanana nia planu atu povu moris diak tenki hulan duni  KRUZ ida ne’e to’o ba iha rohan. Situasaun Timor Leste hakmatek hela administrasaun Governu nian Diak hela tamba sa mak Maun Xanana hakarak rezignaan…? Kondisaun Saude diak los maibe entrega poder sedu liu ba gerasaun foun, Aswain Maubere tomak ho Maromak sei ajuda para depois V Governo labele monu hodi hatene katak Maun Xanana ukun V Governo ne’e monu tamba ukun sala.

 Remodelasaun bele akontese maibe laos atu hari VI Governu, povu presiza osan hodi apoiu ba sira nia negosio kiik nomos uma lima ba kada suku,  kuandu iha osan ita aloka ba iha ne’ba hodi nune’e bele hamenus kiak iha ita nia rain, labele uaza barak liu iha entrese Partidu Politika nian.

Re-estrutura ne’e logiku, tamba atu hetan Boagovernasaun ita tenki halo duni mudansas hodi hare sira nebe maka serbisu la ho laran,  sira nia Nasionalistmo ba rai ida ne’e menus liu ou mihis liu tamba ne’eduni sira halo buat ruma tuir sira nia gostu. Modelu sira hanesan ne tenki hasai duni hosi estrutura Governu nian hodi  kompleta liafuan Maun Boot Kay-Rala Xanana nia lia fuan katak se mak foti $0.25 mos tama kadeia, i agora dadaun ne’e ita nia Eis. Ministra da Justisa Sra. Lucia Lobato, loke hela ona dalan ba Timor oan hotu nebe kaer ukun atu bele ukun tuir ukun fuan RDTL nian no la halo korupsaun ka mal uzu poder politiku hodi halo korupsaun, ne’e sei tama kadeia hanesan mos ita nia eis Ministra da Justisa nebe kumpri tiha ona nia sala iha komarka. Ita hare katak agora iha momentu ne’e Timor-Leste tama ba iha kategoria Koruptor iha Mundu urutan ke 153, ne hatudu momos katak Timor sei sai hanesan Nasaun Indonesia nia moto nebe hateten katak : “KALAU TIDAK TAHU KORUPSI BUKAN ANAK INDONESIA” hau tauk deit kuandu Timor-Leste merese ba liafuan nebe temi iha leten,  maka povu nia osan sei para hotu iha estrangeiros tamba pessoal balu nebe laiha nasionalista ke forte hanoin deit hariku an. Maun Boot Kay-Rala Xanana iha espiritu ida ke forte hodi nune’e halo  duni re-estrutura ba V Governo ida ne’e.

se hakarak ita nia rain nabilan hanesan nasaun seluk maka ita tenki uza osan povu nian tuir planu governu nian nebe planeia laos atu re-planeia hodi halakon buat ruma husi planu nebe iha tiha ona, seluk tan kama ita nudar Timor – Oan nebe hakarak duni atu ita nia rain ne’e sai husi kiak no mukit maka ita tenki ser uja pontu hat (4) nebe importante liu mak hanesan: 1). Intelizencia, 2)., Pasencia 3). Konsencia i nomos 4). Obedencia, kilat musan hat ne’e maka ita uja,  fasil liu atu hadiak ita nia povu doben Timor –Leste nia moris

Konkuluzaun; Tempu agora seidauk to’o atu entrega poder ba gerasaun foun, agora presiza aprende hamutuk no halo pereparasaun laos implementasaun, gerasaun foun tenki aprende barak liu tan hosi gerasaun tuan hodi nune’e labele halo sala tan hanesan gerasaun tuan sira halo sala.  Nomos eleisaun antisipada sei la akontese no povu nia osan sei lagasta tamba dezatre Politika.